Skalowanie dokumentu czyli dopasowanie jednego rozmiaru do drugiego jest częstym zabiegiem technicznym. W przypadku druku książek taka sytuacja ma miejsce gdy Klient przygotowuje swoją książkę w edytorze tekstu korzystając z domyślnym ustawień rozmiaru dokumentu. Najczęściej jest to format (wielkość) A4. Skalowanie formatu jest zabiegiem technicznym dopuszczalnym choć niezalecane. Dlaczego?
W przypadku skalowania wielkości należy zdać sobie sprawę z kilku ważnych czynników:
- Dopuszczalne jest tylko skalowanie proporcjonalne.
- Skalowanie ‘w dół’ czyli z większego w mniejszy oznacza co najmniej tą samą jakość.
- Skalowanie ‘w górę’ czyli z mniejszego w większy może się wiązać ze zmniejszeniem jakości.
- Skalowanie dotyczy nie tylko samej wielkości dokumentu ale wszystkich jego elementów takich jak: czcionki, marginesy itp.
Ilustracja przedstawia przykład przeskalowania dokumentu A4 do A5. Jak widać choć A5 to połowa A4 to zarówno marginesy jak wielkość czcionki nie została zmniejszona o połowę. Dokument uległ jednak widocznemu zmniejszeniu. Do przykładu żyto czcionki Arial o wielkości 12 pkt, która po zmniejszeniu nadal jest czytelna. Dzięki dość dużym marginesom w oryginalnym rozmiarze A4 po zmniejszeniu dokumentu marginesy (choć znacznie mniejsze) są nadal prawidłowe dla książki. W kolejnym przykładzie ilustracja przedstawia dokument A4 z mniejszymi marginesami i wielkością czcionki. Domyślna wielkość czcionki zwykłego tekstu została zmniejszona do 11 pkt. Po przeskalowaniu dokumentu do wielkości A5 wysokość czcionki zwykłego tekstu wynosi teraz tylko 1,6 mm. Marginesy nadal mieszczą się w bezpiecznym obszarze, ale dla wielu mogą się już wydawać za małe.
Przy skalowaniu trzeba pamiętać, że zmianie ulegają wszystkie wartości: marginesy, czcionki, wcięcia, interlinie i inne odstępy. W przypadku książek zawierających tylko tekst (bez ilustracji) skalowanie nie ma wpływu na jakość druku, czcionka jest bowiem jak obiekt wektorowy – doskonale skalowalna.
Skalowanie ilustracji
Jeśli dokument książki zostanie zapisany w formacie PDF z zachowaniem tekstu (czcionek) to zmniejszanie lub zwiększanie (skalowanie) nie będzie miało wpływu na jakość tekstu. Inaczej to jednak wygląda w przypadku zamieszczonych w dokumencie ilustracji, grafik i zdjęć (bitmap).
Niska jakość grafiki (niska rozdzielczość i kompresja obrazu) może doprowadzić w skrajnych przypadkach do niepożądanych skutków. To co ładnie wygląda na ekranie monitora lub telefonu komórkowego rzadko prezentuje się tak samo na wydruku.
Skalowanie dokumentu w dół (zmniejszanie) np. z formatu A4 do A5 nie pogorszy jakości grafik; zachowa tą jakość niezmienioną lub poprawi. Powiększanie dokumentu (skalowanie w górę) pogorszy jakość druku bitmap. Wysoką jakość druku zapewnia rozdzielczość 300 dpi i brak kompresji obrazu zwłaszcza dla formatu JPG. Dla formatu TIFF można stosować kompresję LZW która jest kompresją bezstratną.
Jak uniknąć lub ograniczyć ryzyko utraty jakości?
- Wykorzystywać najlepszej jakości grafiki.
- Tworząc grafiki pamiętać o ustawieniu właściwej wielkości i rozdzielczości.
- Zapisując (eksportując) grafiki nie kompresować obrazu lub ustawić najlepszą jakość.
- Sprawdzić wielkość użytych grafik.
Przykładowe rozmiary dobrej jakości bitmap wyrażone w pikselach: A5 (148 x 210mm) – 1748 x 2480 px (szerokość / wysokość); A4 (210 x 297mm) – 2480 x 3508 px.
Rozdzielczość i wielkość potrzebnej grafiki znajdziesz też dzięki pożytecznemu kalkulatorowi: http://taat.pl/narzedzia/foto/rozmiar/
Wielkość czcionki kontra czytelność
Dostępnych jest olbrzymia ilość różnych krojów czcionek. Czytelność samej czcionki zależy od jej charakteru jak i wielkości. Dla zwykłego tekstu książek nie zaleca się czcionek ozdobnych, wąskich lub grubych. To powinny być przede wszystkim czcionki które są bezwzględnie czytelne i których odczytanie nie sprawia kłopotów i zmęczenia. Dla tytułów, podtytułów, nagłówków i innego rodzaju wyróżnień można stosować inne, bardziej ozdobne lub wyróżniające się czcionki.
Większość edytorów tekstu, ale także programów graficznych dla określenia wielkości czcionki stosuje jednostki wyrażane w punkach (pkt.). Domyślne szablony dokumentów zawierają pewne predefiniowane ustawienia jak wielkość dokumentu i marginesów. Jednak w przypadku pustych dokumentów same czcionki lub lepiej STYLE należy samodzielnie dopasować do własnych potrzeb.
Dla zwykłego tekstu (tekstu którego jest najwięcej) i wielkości dokumentu A5 zalecana jest 11 pkt. Prosta czcionka jak Arial, Times New Roman (i podobne). Dla dokumentów wielkości A4 zalecane jest 12 pkt. czcionka (j.w.).
To oczywiście tylko rekomendacje. Jeśli odbiorcami Twojej książki będą dzieci lub osoby z gorszym wzrokiem warto rozważyć większą czcionkę.
